ابتکار امنیت جهانیِ چین؛ گنجی متعلق به تمام جهان
«شی جین پینگ» رئیس جمهور چین در ۲۱ آوریل سال ۲۰۲۲ برای نخستین بار «ابتکار امنیت جهانی» را در مراسم افتتاحیه کنفرانس سالانه «مجمع آسیایی بوآئو» مطرح کرد.
این ابتکار مهم پاسخگوی نگرانی‌های امنیتی مشترک جهان است و تمام طرف‌ها را به همکاری برای پیشبرد هدف متعالی صلح و توسعه بشری دعوت می‌کند و با تمجید و حمایت گسترده‌ای از جانب جامعه بین‌الملل روبرو شده است.
ابتکار امنیت جهانی از سال گذشته که مطرح شده و به یک دارایی گرانبها که تمام جهان در آن شریک است، تبدیل گشته است. این ابتکار در زمان درستی پا به عرصه جهانی گذاشت چرا که دنیا در حال حاضر با تغییرات و تحولاتی بی سابقه روبروست که هنوز هم ادامه دارد.
چین در مواجهه با این سوال دوران‌ها مبنی بر اینکه «جهان چه نوع مفهوم امنیتی نیاز دارد و کشورها چگونه به امنیت مشترک دست می‌یابند؟» در سمت صحیح تاریخ و پیشرفت تمدن بشری ایستاده و پاسخی موقر به آن داده است.
ابتکار امنیت جهانی نشان دهنده مسئولیت پذیری چین در بحبوحه هرج و مرج و ناآرامیِ جهان است. جهان امروز وارد دوره‌ای جدید از آشفتگی و تغییر شده به گونه‌ای که رقابت شدید و روزافزونی میان قدرت‌های بزرگ در گرفته، درگیری‌های ژئوپلتیکی احیا شده و رقابت‌های تسلیحاتی از سرگرفته شده است.
مسائل امنیتی متعدد سنتی و غیرسنتی در حال بروز و تکمیل یکدیگر هستند و نقایص صلح جهانی، نقایص توسعه، نقایص امنیتی و نقایص حکمرانی به شکل روز افزونی به وخامت گراییده می‌شود.
به همین منظور برای مواجهه با خطرات، چالش‌ها و معضلات امنیتی چندگانه نباید مانند کبک سر زیر برف برد و خود را به ندیدن زد چرا که شرایط روز به روز بدتر خواهد شد.
ابتکار امنیت جهانی چین در میانه دوران پر از تلاطم و آشفتگی امنیت بین‌الملل پا به عرصه گذاشت و در بحبوحه‌ای مطرح شد که دنیا در یک گیجی و سردرگمی به سر میبرد.
امنیت هدف اولیه یک کشور مستقل و نگرانی مشترک جامعه بین‌المللی است. با این وجود برخی کشورها در حال حاضر مخالف روند تاریخ در حرکتند و با در پیش گرفتن ذهنیت جنگ سرد و تفکر بازی جمع صفر، تشدید سیاست‌های گروهی و تقابل اردوگاهی، به دنبال امنیت خود به بهانه امنیت دیگر کشورها و افزودن بر معضلات دو تنگناهای امنیتی بین‌الملل هستند.
بر اساس روند کنونی، پیش بینی می‌شود مقیاس بودجه نظامی جهانی طی پنج تا ۱۰ سال آینده همچنان به رشد خود ادامه دهد. اما هر چه تمام طرف‌ها بیشتر از طریق نظامی به دنبال امنیت باشند، به نظر می‌رسد امنیت بیشتر و بیشتر از دسترس خارج شود.
تمام طرف‌ها عمیقا نگران و سردرگم درباره چگونگی یافتن راهی ایمن و ایده آل هستند. ابتکار امنیت جهانی تاکید می‌کند تنها زمانی که امنیت بر ایده‌های اخلاقی و صحیح استوار باشد می‌تواند یک بنیاد مستحکم داشته باشد و به شکلی واقعی پایدار باقی بماند. برای نیل به این هدف، پیشنهاد پایبندی به یک مفهوم امنیتی مشترک، جامع، مبنی همکاری و پایدار مطرح شده و از یک مسیر امنیتی جدید گفتگو محور به جای تقابل و ایجاد ائتلاف حمایت شده به گونه‌ای که رویکرد برد-برد جایگزین بازی مجموع صفر شود و ایده‌ها و راه‌حل‌های جدید برای صلح و امنیت جهانی نیرو و امید تازه به ارمغان آورد.
ابتکار امنیت جهانی با تمرکز بر تمام موارد بالا موجب برانگیختن حمایت بیش از ۸۰ کشور و سازمان بین‌المللی شده و در بیش از ۲۰ سند دوجانبه و چندجانبه تعاملات چین با کشورها و سازمان‌های مرتبط لحاظ گشته است.
ابتکار امنیت جهانی در دسترس تمام جهان و پایبند به باز بودن، جامعیت و احترام متقبال است. آقای «شی» مکررا در موقعیت‌های دوجانبه و چندجانبه اعلام کرده که چین مایل به همکاری با تمام طرف‌ها به منظور ارتقاء اجرای ابتکار امنیت جهانی است. ابتکار امنیت جهانی مختص به یک کشور خاص نیست یا هیچ طرف خاصی را مستثنی نمی‌کند.
هر کشوری که خواستار پیوستن به این ابتکار و صادقانه در پی حفظ صلح و توسعه جهان باشد به گرمی از آن استقبال خواهد شد. ترویج ابتکار امنیت جهانی ارتباطی با اندازه، قدرت، ثروت یا تفاوت‌های نظام سیاسی، ادیان و تمدن کشورها ندارد. منافع امنیتی تمم کشورها برابر، مشروع و معقول هستند و باید جدی گرفته شوند.
ابتکار امنیت جهانی هرگز درگیر «محافل کوچک» بسته و منحصربفرد نخواهد شد و هیچگاه یک «سیستم اختصاصی» نخواهد بود که بالادستی‌ها را بستاید و پایین‌دستی‌ها را له کند.
ابتکار امنیت جهانی در دسترس تمام طرف‌هاست و خواستار همبستگی و همکاری برای منابع متقابل و نتایج برد-برد است.
چین به دنبال مشارکت تمام طرف‌ها در ابتکار امنیت جهانی است و از حضور آنها استقبال می‌کند. این یک نمایش، ظاهرسازی یا وانمود کردن نیست و از سوی دیگر چین به دنبال گرفتن پیاده نظام برای رقابت به منظور پیروزی یا شکست نیست. چین در عوض امیدوار به یکپارچه سازی تلاش‌های تمام کشورهای جهان به منظور تحقق صلح و ارتقاء امنیت از طریق همکاری است. چین در راه ارتقاء اجرای ابتکار امنیت جهانی اصل رایزنی گسترده، کمک مشترک و منافع مشترک و اجرای همکاری دوجانبه و چندجانبه با کشورها و سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای را مد نظر قرار می‌دهد.
ابتکار امنیت جهانی پایبند به چندجانبه گرایی است و تلاش‌های یک طرفه برای تظاهر به قهرمانی را به رسمیت نمی‌شناسد و استبداد برای کسب منافع را بر نمی‌تابد.
از لحاظ عملگرایانه، ابتکار امنیت جهانی به دنیا سود می‌رساند و از مفهوم صرف به سوی عمل و اجرا حرکت می‌کند.
طی یک سال گذشته، ارزش و نقش این ابتکار مهم برای پرداختن به چالش‌های امنیت جهانی و دستیابی به صلح و ثبات طولانی مدت در جهان به طور کامل تبیین شده است. نتایج کاربردی ابتکار امنیت جهانی الهام بخش هستند. از ابتدای سال ۲۰۲۳ چین به طور پی در پی اسنادی را در خصوص «موضع چین درباره راه حل سیاسی بحران اوکراین» و «موضع چین درباره موضوع افغانستان» منتشر و اقدامات فعالانه‌ای در خصوص موضوعات داغ جهانی و منطقه‌ای اتخاذ کرده و سیاست‌های جامعی را به منظور پرداختن به علائم و ریشه‌های اصلی بحران‌ها مطرح نموده است.
اقدامات ملموسی برای اجرای ابتکار امنیت جهانی صورت گرفته به عنوان مثال در ماه مارس گفتگوی میان عربستان سعودی، ایران و چین به نتایج مهمی منتهی شد. دو کشور ایران و عربستان احیای روابط دیپلماتیک خود را اعلام کرده و الگویی برای کشورهای منطقه به منظور حل درگیری‌ها و اختلافات از طریق گفتگو و رایزنی ایجاد نمودند و منافع بزرگی را برای جهان پر از آشوب به ارمغان آورده و به نمونه موفق ابتکار امنیت جهانی تبدیل شد.
بندهای عملیاتی ابتکار امنیت جهانی روشن هستند و به تفصیل شرح داده شده‌اند. چین در فوریه سال جاری میلادی «سند مفهومی ابتکار امنیت جهانی» را منتشر ساخت که به شکلی روشن و تفصیلی مفاهیم کلیدی و اصول این ابتکار در آن شرح داده شده و ۲۰ مسیر همکاری کلیدی و پنج نوع پلتفرم و سازوکار اصلی همکاری مفصلا تبیین شده است.
به طور خلاصه باید گفت ابتکار امنیت جهانی یک دارایی گرانبهاست که متعلق به تمام جهان است. این ابتکار در مواجهه با تغییرات دنیا به سوالات جهان پاسخ می‌دهد و نیروی جهان را در کنار هم قرار می‌دهد.
این ابتکار قطعا جامعه جهانی را برای همکاری به سوی آینده روشنِ صلح پایدار و امنیت فراگیر رهنمون خواهد کرد.
