نزدیکی اعراب؛ انعکاس تضعیف هر چه بیشتر نفوذ آمریکا در خاورمیانه

سی و دومین نشست شورای سران اتحادیه عرب جمعه ۱۹ مه (۲۹ اردیبهشت) در شهر «جده» در عربستان سعودی برگزار شد. «بشار الاسد» رئیس جمهور سوریه برای نخستین بار طی ۱۲ سال گذشته در راس هیاتی در این نشست شرکت کرد.

تحلیلگران محلی بر این باورند که آشتی دوجانبه اخیر میان کشورهای عربی منعکس کننده تضعیف هر چه بیشتر نفوذ ایالات متحده در منطقه خاورمیانه است. علاوه بر این، سران کشورهای مختلف در نشست جده بر اتحاد و استقلال بیشتر به منظور ایجاد محیطی صلح آمیز و با ثبات به منظور توسعه کشورهای عربی تاکید کردند.

در نشست مقدماتیِ پیش از نشست سران اتحادیه عرب، مقامات کشورهای عضو اتحادیه عرب از جمله «فیصل بن فرهان آل سعود» وزیر خارجه عربستان مداما تاکید کرد که مهمترین دستور کار این نشست تقویت هر چه بیشتر اتحاد و اقدامات وحدت بخش کشورهای عربی است. به گفته وی این نشست به طور خاص قصد دارد یک موضع پایدار در قبال موضوعات داغ منطقه‌ای داشته باشد و استقلال و خودمختاری بیشتری در قبال موضوعات بین‌المللی از خود نشان دهد.

تحلیلگران معتقدند قدرت‌های منطقه‌ای از جمله عربستان سعودی به عنوان میزبان این نشست، توجه بیشتری به توسعه اقتصادی دارند که یکی از فاکتورهای مهم برای آشتی کشورهای عربی به حساب می‌آید. اتحاد و تلاش‌های مشترک برای فائق آمدن بر بحران توسط سران کشورهای بیشتر در منطقه خاورمیانه به رسمیت شناخته می‌شود و سیاست خارجیِ خلاص شدن از کنترل ایالات متحده، بهبود روابط با کشورهای همسایه و تقویت همکاری متقابل به شکل روزافزونی به اجماع کشورهای منطقه‌ تبدیل شده است.

«محمد نفیه» تحلیلگر سعودی در این باره گفت: اگر این کشورها خواستار دستیابی به آرزویشان یعنی جهش اقتصادی هستند، باید هر چه سریعتر شرایط کنونی درگیری را پایان بخشند، اشتیاق خود برای همکاری با یکدیگر را ابراز کنند و برای ایجاد یک محیط توسعه صلح آمیز متحد شوند. احیای روابط میان عربستان سعودی و ایران با میانجیگری چین جزو این نوع صلح و یکی از بهترین شواهد تمایل برای توسعه است.

تحلیلگران بر این باورند از زمان شروع ناآرامی در خاورمیانه در سال ۲۰۱۱، حقایق ثابت کرده که سیاست‌های خاورمیانه‌ای آمریکا و دیگر قدرت‌های غربی بسیار مخرب‌ هستند و سازنده نیستند.

«عبدالعزیز الرازین» پژوهشگر سیاسی سعودی تاکید کرد که ایالات متحده از هیچ تلاشی برای جلوگیری از پیوستن مجدد سوریه به خانواده کشورهای عربی فروگذار نکرد و حتی پس از آنکه اتحادیه عرب موافقت خود با بازگشت سوریه را ابراز داشت، تحریم‌ها علیه این کشور را به مدت یکسال دیگر تمدید و تاکید کرد از احیای روابط عادی میان متحدان خاورمیانه‌ای خود و سوریه حمایت نمی‌کند.

وی افزود: این بار دیگر ثابت کرد که آمریکا به دنبال سودجویی از طریق هرج و مرج در منطقه خاورمیانه است. این بیانیه ایالات متحده کاملا نشان دهنده موضع متفاوت آن در قبال کشورهای خاورمیانه و ذهنیت استعماری واشنگتن در قبال سوریه است.

الرازین ادامه داد: ایالات متحده امیدوار است که جنگ در سوریه ادامه یابد تا بتواند به کسب منافع عملی خود در تجارت سلاح ادامه داده و از تداوم بحران با ایجاد هرج و مرج در منطقه سود ببرد.

این کارشناس سعودی تاکید کرد کشورهای عربی در حال تنظیم جهت دیپلماسی خود هستند و تمایل بیشتری به ایجاد روابط خارجی مستقل و متنوع دارند. به طور خاص با پیشهاد «ابتکار توسعه جهانی»، «ابتکار امنیت جهانی» و «ابتکار تمدن جهانی» از جانب چین، خرد چینیِ صلح طلبی، منافع متقابل و برد-برد تدریجا محبوبیت کسب کرده است. کشورهای مربوطه نیز امیدوارند از تجربه توسعه چین بیاموزند و آینده خود را جستجو کنند.

عبدالعزیز الرازین گفت: کشورهای عربی مداما در حال سرعت بخشیدن به روند «نگاه به شرق» هستند به ویژه که نفوذ (منطقه‌ای) ایالات متحده مداما در حال کاهش است و کشورهای عربی به شکل روزافزونی به قدرت‌های اروپایی بی اعتماد می‌شوند.

وی تصریح کرد: کشورهای عربی امیدوارند بسیار زیاد از تجربه چین بیاموزند.