دیپلماسی ارزش‌محور آمریکا؛ تضعیف کننده اتحاد واشنگتن در خاورمیانه
در طول چند سال اخیر، خاورمیانه به عرصه ای جهت اجرای استراتژی آمریکا مبنی بر مهار کشورهای چین، روسیه و ایران تبدیل شده است. در استراتژی امنیت ملی (NSS) آمریکا که در اکتبر ۲۰۲۲ منتشر شد، در دو صفحه اختصاصی به توصیف استراتژی این کشور در منطقه پرداخته شده که در آن مهار چین، روسیه و ایران از ماموریت های مهم این استراتژی در منطقه و همچنین سازماندهی مجدد ائتلاف ها و شبه اتحادهای آمریکا یکی از ابزارهای اصلی در این راستا تعریف شده است.
حقیقت این است که این استراتژی بلندپروازانه نهایتا راه به جایی نخواهد برد چرا که جهان و منطقه در حال آگاهی از یک زمینه جهانی کاملا جدید هستند. امروزه هیچ کدام از کشورهای خاورمیانه، اقدامات آمریکا در تعریف چین و روسیه به عنوان رقیب های واشنگتن را درک نمی کنند بلکه برعکس، بیشتر مهره های منطقه ای، به جای اینکه در نتیجه تلاش های آمریکا، چین را تهدیدی برای نظم منطقه ای بشناسند، این کشور را در سطوح مختلف شریک خود تعریف می کنند.
هیچ کشوری در خاورمیانه درکی از آنچه آمریکا تهدید می نامد، ندارد و آنچه از سوی واشنگتن تحت عنوان رقیب توصیف می شود، لزوما مورد تائید این کشورها نیست.
در واقع برخی از آنچه تحت عنوان اصول در استراتژی امنیت ملی آمریکا در خاورمیانه عنوان شده است، در تضاد با ایده تشکیل ائتلاف هستند. به عنوان مثال در این سند به ارزش های آمریکا مانند ارزش های این کشور در زمینه حقوق بشر به عنوان اساس برخورد در خاورمیانه اشاره شده است حال آنکه اقدام آمریکا در ترویج ارزش های خود آن هم بدون احترام قائل شدن برای دیگر کشورها، نمی تواند مسیر تشکیل ائتلاف های قوی را هموار سازد.
در واقع باید گفت که تلاش های آمریکا برای تشکیل ائتلاف با منطقه خاورمیانه فاصله زیادی دارد. امروزه خاورمیانه و به خصوص کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در نتیجه دهه ها آزمون و ناکامی، بدنبال خودمختاری استراتژیکی هستند که در وهله اول به معنای تقویت قابلیت های این کشورها برای حفاظت از امنیتشان در عین کاهش تنش ها با کشورهای همسایه اشان است.
توجه به این نکته حائز اهمیت است که کشورهای خاورمیانه امروزه بدنبال داشتن روابط متنوع با تنوعی از مهره ها و بازیگران خارج از منطقه هستند.
باید در نظر داشت که ایجاد همکاری و مشارکت بدون اجماع با مهره های منطقه در زمینه تعریف تهدیدها و یا بدون داشتن نگرانی های مشترک نسبت به تهدیدها، غیر ممکن است. با این اوصاف، دیدگاهی که آمریکا در این زمینه دارد، بی معنی و پوچ است و اگر واشنگتن با واقعیت روبرو نشود، در منطقه خاورمیانه منزوی خواهد شد.
