حفظ درخت چنار قدیمی در پروژه احداث سرای محله باغ فردوس: قلب ساختمانی که به نبض سبز درخت می تپد

زهره محققی: درخت چنار قدیمی که در نقشه احداثی مجموعه سرای محله باغ فردوس قرار داشت با توجه به اهمیت حفظ و اولویت نگهداری آن با تدبیر شهرداری منطقه یک و سازنده آن در دل ساختمان جای گرفت.

محله باغ فردوس یکی از محلات ۲۷ گانه منطقه یک است که به دلیل پیاده راه فرهنگی، موزه سینما، بوستان قلمستان و… در آن، از ویژگی خاصی برخوردار است ولی تنها محله‌ای درمنطقه یک است که ساختمان مناسبی برای فعالیت های سرا نداشت و شهروندان و ساکنان آن از مدیریت شهری منطقه درخواست احداث مکانی برای ارتقای فعالیت‌های فرهنگی، آموزش، ورزشی و… را داشتند.

بر همین اساس با اولویت دهی به درخواست های شهروندان برای تعیین پروژه های احداثی، بررسی‌های لازم انجام شد و ساختمان قدیمی اسکان کارگری در بوستان قلمستان تخریب و احداث این سرا به مساحت یک هزار و ۵۵۰ متر مربع در ۵ طبقه دارای کتابخانه، سالن آمفی تئاتر، کلاس و کارگاه‌های آموزشی و… در دستور کار قرار گرفت که با توجه به بازدیدهای میدانی مستمر شهردار منطقه یک و تلاش نیروهای اجرایی بتن ریزی سقف سوم آن به اتمام رسیده است.

اما یکی از مهمترین اتفاق هایی که در این ساختمان در حال شکل گیری است درخت چناری با بن ۲۰۰ سانتی متر و ۸۰ ساله است که حفظ آن بدون جا به جایی در طراحی نقشه این مجموعه در نظر گرفته شده است و در دل ساختمان خودنمایی می کنند و تلفیق و همزیستی مسالمت آمیز معماری و محیط زیست را به رخ می کشد.

این حرکت زیست محیطی ما را بر آن داشت تا از نزدیک پروژه را رصد و با عوامل اجرایی آن به صحبت بنشینیم تا ببینیم این اقدام تا چه حد می‌تواند در روند ساخت و سازها آن هم در مناطق پردرختی چون منطقه یک تاثیرگذار باشد.

امیرگودرزی سرپرست کارگاه اجرایی این طرح در مورد مراحل کار به ما گفت: در تمام مراحل گودبرداری تلاش کردیم صدمه‌ای به ریشه این درخت وارد نشود و به ابعاد ۴ در ۵ متر مربع اطراف درخت حفظ و فاصله استاندارد آن از دیواره‌ها و سقف‌های اجرا شده در نظر گرفته شد.

او افزود: اگرچه در پروژه ها، جابجایی درختان کار آسان‌تری تا حفظ آن است، ولی اکنون که کار فونداسیون و سقف طبقات سوم به پایان رسیده وجود این درخت آرامش بصری ایجاد کرده و چون گوهر سبز در میانه کار قدرت خود را به رخ می‌کشد.

گودرزی ارتفاع این درخت را ۲۲ متر دانست و گفت: ارتفاع این درخت تا طبقه سوم و بالاتر کشیده شده و پس از اتمام، با فضاسازی مناسب در پای آن و اجرای باغچه، دیواره شیشه‌ای، حضور پرندگان و… به عنوان گنجینه سبزی در میانه سرا، نقطه قابل توجهی برای مراجعین خواهد شد.

سید حمید سید شجاع رئیس واحد نظارت عمران این پروژه نیز در مورد وضعیت درخت گفت: این درخت از درختان چنار قدیمی همجوار باغ قلمستان است و حفظ آن مورد تاکید مدیریت شهری منطقه یک قرار گرفت و با انجام عملیات لازم اکنون با آغاز فصل بهار جوانه زنی درخت انجام و سبز شده و مشکلی برای آن به وجود نیامده است.

لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز
براساس لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز، تخریب فضای سبز شهری و یا قطع درختان به طور جدی از طریق مراجع ذیصلاح پیگیری و با متخلفان برخورد قانونی و شدید می شود..

امین آبادی کارشناس کمیسیون باغات منطقه یک در این خصوص توضیح می دهد که وجود هر نوع درخت در زمین در حال ساخت، در کمیسیون باغات و ماده هفت مطرح و در مورد آن تصمیم گیری می‌شود معمولا اگر محیط بن بالای ۱۰۰ باشد باید با تغییر نقشه، درختان حفظ و یا در صورت عدم امکان هر نوع تغییر، جابجا شود ولی درختان بن بالای ۲۰۰ به هیچ عنوان امکان جابجایی ندارند و باید مالک با تغییر نقشه، عقب نشینی، ایجاد نورگیرو…آن را حفظ کند.

برای ادامه گزارش با آتنا رضایی مدیر محله باغ فردوس به صحبت پرداختیم و او در بازدید از ساختمان در حال احداث و درخت سبز آن به ما گفت: این کار علاوه بر جلوه بصری که در این مجموعه ایجاد کرده اقدامی مثبت در راستای فرهنگ سازی است تا معماران و سازندگان این تلفیق را مورد توجه قرار دهند و با تغییر نقشه ساختمانی تنها به فکر سود مالی نباشند و جریان زندگی را در سازه های خود طراحی کنند و امیدواریم این درخت سبز سال ها زنده بماند و نمادی برای نسل ها باشد.

این تلفیق اولین بار نیست که در منطقه یک شکل گرفته است یکی از پروژه های ساختمان سازی اینچنینی ساختمان شگفت‌انگیز نیاوران است که توسط مهندس نیکبخت احداث شده و تصاویرش بارها و بارها در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی با نام «ساختمان شگفت‌انگیز نیاوران» منتشر شده است.

زمانش فرارسیده که با تمهیدات و راه حل های ساده ای از فجایعی که بر اساس آن درختان قربانی سودجویی و ساخت و سازهای افراطی می شوند گرفته شود و معماران به همزیستی مسالمت آمیز در کنار درختان و طبیعت بیاندیشند و انسان انتخاب کند که با محیط زیست خود همراه و همگام شود و یا برعلیه آن عمل کند و قطعا این انتخاب ها نتایج خود را به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر زندگی همه‌ی ما نشان خواهد داد.