بازی خطرناک با اژدهای زرد

با آتش بازی نکنید؛ این اولتیماتوم قاطع چینی‌ها به ایالات متحده در خصوص سفر نانسی پلوسی رئیس کنگره آمریکا برای سفر به تایوان بود. سفری که علیرغم هشدارها، تبعات و پیامدهایی که می‌تواند در روابط دو کشور و حتی نظام بین‌المللی داشته باشد، شامگاه سه شنبه انجام شد.

با این حال چینی‌ها نشان دادند که در اصول بنیادین خود با هیچ قدرت و بازیگری شوخی ندارند؛ زیرا بلافاصله پس از پرواز هواپیمای نانسی پلوسی به سمت تایوان، این جزیره از شش جهت احاطه شده و مطابق اعلام خبرگزاری شینهوا، ارتش آزادی بخش خلق چین مانوری سه روزه را با محاصره شش منطقه دریایی و هوایی در تمام جهت‌ها آغاز کرده است. طبق اعلام سخنگوی ارتش چین و همزمان با اینکه جنگده‌های رادارگریز J20 از باند فرودگاه برخواسته و به حالت آماده باش در آمده اند،  این عملیات، بازدارندگی سختی را علیه اقدامات منفی اخیر ایالات متحده و تنش‌های اصلی بر سر مسئله تایوان به دنبال خواهد داشت.

از سوی دیگر احضار سفیر آمریکا، هشدار به هواپیماهایی که بر فراز تایوان پرواز می‌کنند و نیز اعمال برخی تحریم ها علیه تایپه، تازه نخستین گام و اقدام چینی‌ها در قبال این ماجراست. پکن در طول سال‌های قبل و در جریان جنگ تجاری با آمریکا نیز نشان داده بود که حاضر به عقب‌نشینی نیست و حالا هم با اقداماتی که طی دو روز اول پس از سفر نانسی پلوسی انجام داده، نشان می‌دهد که در قبال بر هم زدن قواعد بازی به خصوص در محیط فوری خود هیچگونه مصالحه یا معامله‌ای ندارد.

در این رابطه هر چند کارشناسان معادله تنش‌های کنونی بسیار پیچیده و سخت ارزیابی می‌کنند، اما اکثراً متفق القول هستند که چین بازیگر معمولی نظام جهانی نیست  و ژئوپلتیک منطقه شرق آسیا و دریای چین جنوبی هم هر جایی نیست که قرار باشد با حرف، تهدید کلامی و نهایتاً محدودیت‌های اقتصادی به آن پاسخ دهد.

شاید دقیقاً به همین دلیل باشد که در آمریکا نیز اکنون صداهای مخالف و منتقد چنین ریسک بزرگی از سوی دموکرات ها بلند شده است. جالب‌ترین نمونه آن انتقاد تند دونالد ترامپ، رئیس جمهوری سابق آمریکا به سفر پلوسی بود؛ ترامپی که خود در عرصه جهانی به بازیگر دیوانه و بر هم زننده نظم و ثبات بین‌المللی شهرت دارد، در شبکه اجتماعی truth به صراحت می‌نویسد: چرا نانسی پلوسی دیوانه در تایوان است؟ او همیشه باعث دردسر می‌شود. هیچ کاری را خوب و درست انجام نمی‌دهد.

ترامپ هفته قبل نیز گفته بود: چرا پلوسی با چین درگیر می‌شود؟ جز اینکه دردسرسازی کرده و بخواهد برای همسر کلاهبردارش پول بیشتری در بیاورد؟ او دست به هر چیزی بزند آن را به اختلال کشیده و باعث نفرت بزرگ می‌شود.

فارغ از صحبت های ترامپ که به این موضوع واکنش نشان داده ، روزنامه واشنگتن پست هم از رویه دموکرات ها و دولت بایدن جهت دست زدن به چنین ریسک بزرگی انتقاد کرده است. دموکرات هایی که به نظر می‌رسد به زودی انتخابات مجلس نمایندگان را به رقبای جمهوری‌خواه واگذار کنند و رئیس جمهوری‌شان نیز اکنون آنچنان از نظر محبوبیت و کارآمدی افول کرده که دو سال مانده به انتخابات دور بعدی ریاست‌جمهوری، بسیاری او را تشویق به انصراف می‌کنند.

در سرمقاله واشنگتن پست آمده است: این اقدام پلوسی دو پیامد کوتاه مدت و بلند مدت برای آمریکا خواهد داشت. در واقع در حالی که بحران مشابهی در سال‌های ۱۹۹۵ و ۱۹۹۶ پس از سفر رئیس جمهوری تایوان به آمریکا پیش آمد و چین به سمت این جزیره موشک شلیک کرد، سفر پلوسی به تایوان در کوتاه مدت می‌تواند خطر تشدید اعلان جنگ را در بر داشته و در بلندمدت نیز باعث نفوذ بیشتر چین بر تایوان شود. تفاوت امروز با آن دوران نیز در این است که اکنون چین بسیار قوی‌تر از ۲۵ سال پیش است.

در واقع این هشدارها که حتی صدای آن از آمریکا نیز بلند شده بیانگر این موضوع است که بازی با دم اژدها، یک پیامد دارد و آن هم خاکستر شدن است؛ چرا که سیستم هوشمند و نظام یافته سیاسی در پکن که امروز به ابزار پرقدرت نظامی و اقتصادی هم به خوبی مجهز شده، در دکترین‌های اصولی امنیت ملی خود بر خلاف آمریکا یا سایر قدرت‌های جهانی اجازه خلل یا بازی پاندولی برای کسب منافع کوتاه مدت جناحی یا سیاسی را نمی‌دهد.

دکتر محمدرضا فرخی – دکترای روابط بین الملل